آب، آب های نوشیدنی، تصفیه آب و تولید فراوان آب در ایران
جمع آوری و راهنمای بهترین روش ها، اطلاعات، کتابها، ویدئوها و کلاسهای آموزشئ، بهداشتی، طبیعی، خدمات، محصولات و غیره
( با امکانات ارائه رایگان یا فروش برای دوستداران و دانش آموزان )
فواید نوشیدن آب غیرقابل انکار است. کم آبی ما را دچار مشکلات قلبی-عروقی، گوارشی، ایجاد سنگ کلیه و انقباض عضلانی می‌کند. نوشیدن 8 لیوان آب در یک روز با بدن چه می‌کند؟ فواید نوشیدن آب به این مقدار، فوایدی مثل تنظیم سلامت قلب، سم زدایی، جوان‌سازی پوست، کاهش فشار خون و دیابت، هیدراته نگه داشتن بدن، آب‌رسانی به پوست بدن، کاهش وزن و ده‌ها فایده دیگر است.یا باید روزی 8 لیوان آب نوشید؟ حقایقی درباره نوشیدن آب. آیا همه باید 8 لیوان اب در روز بنوشند؟ عوامل موثر بر میزان نوشیدن آب. فواید نوشیدن آب به اندازه. برخی از مهمترین فواید نوشیدن آب به اندازه کافی. نوشیدن آب و سلامت پوست. نوشیدن آب و سلامت قلب. نوشیدن اب و افزایش انرژی بدن. نوشیدن اب و تناسب اندام. نوشیدن آب و بهبود عملکرد گوارش. نوشیدن اب و دفع سموم از بدن. نوشیدن اب و کاهش استرس. نوشیدن آب و کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه. اگر به اندازه آب نخوریم چه می‌شود؟ بهترین زمان نوشیدن آب.
خلاصه: نوشیدن 8 لیوان آب در روز گزاره علمی ای مناسب همه افراد نیست. – اثر نوشیدن آب بر بدن شگفت‌انگیز است. – هیدارته نگه داشتن بدن امری ضروری بری سلامتی است. – 71 درصد سیاره زمین را اب فرا گرفته و همه موجودات به آب وابستگی حیاتی دارند. – بدن انسان‌های 6 درصد آب دارد. – بنیان‌گذار آب درمانی جهان بر این باور تاکید دارد که همه سلول‌های بدن برای عملکرد بهتر به اب نیاز دارند. – حتی کاهش 1 درصد از مایعات بدن میتواند به ما آسیب بزند. – بدن ما مقداری آب را تا جای ممکن در اندام‌های خود نگه می‌دارد تا در شرایط سخت زنده بمانیم. – سازمان علی آی او ام گفته زنان باید در روز 2.7 لیتر اب و مردان 3.7 لیتر آب در روز بنوشند. – نیاز به آب توسط بدن هر فرد رهبری می‌شود. – عواملی مثل سن، جنس، وزن، سبک غذایی، سوختو ساز بدن و… بر میزان نیاز بدن به اب موثر است. – یک فرد 60 کیلویی لیوان آب باید بنوشد و یک فرد 90 کیلویی 11 لیوان اب. – قانون 8 لیوان آب بر اساس مشخصصات یک مرد بالغ سالم تعیین شده است! – فواید نوشیدن اب کافی در جلوگیری از آنزیم قلبی، میگرن، اسم، دیابت مراحل اولیه، افسردگی، خستگی، ام اس، لوپوس، گرفتگی عضلانی و … مشهود است. – نوشیدن اب باعث ایجاد احساس سیری می‌شود. – نوشیدن آب از یبوست پیشگیری می‌کند. – نوشیدن اب سطح استرس را پایین می‌آورد. – آب نمک‌های ادرار را رقیق و دفع می‌کند. – کم ابی باعث ایجاد سردرد، عفونت، یبوست و کند شدن کاهش وزن می‌شود.
آیا میدانستید نوشیدن آب در زمانهای نامناسب میتواند باعث مشکلاتی از نظیر اضافه وزن، جمع شدن چربی، سوزش معده، نفخ، یبوست، رفلاکس معده و خیلی دیگه از بیماری های گوارشی و حتی جسمانی مانند بی حالی و خستگی و از همه بدتر منجر به مسمومیت آبی شود؟! در این ویدیو به بدترین زمان های برای نوشیدن آب آشامیدنی اشاره خواهیم کرد و دلایل علمی آنها را به طور کامل توضیح خواهیم داد
++++
روشهای تولید فراوان آب در ایران و جهان
درس تکنولوژی کشتی برای دانشجویان رشته مهندسی معماری دریایی- بررسی طرح ایرانرود برای اتصال دریای خزر و خلیج فارس – ارائه از محمد مونسان
کمبود آب و مدیریت ناکارآمد منابع آب شیرین، معضلی جهانی، و فرا منطقه ای است. در حالیکه بیش از ۷۰ درصد کره زمین از آب پوشیده شده فقط یک درصد از آبهای موجود قابل استفاده برای شرب و شستشو است، و بیش از ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر در پنج قاره جهان، تقریبا یک روز از هر ۱۰ روز آب آشامیدنی و شستشو ندارند.
فرید خلیفی – مناطقی خشک که گویی خشکسالی امان ساکنان منطقه را بریده. گرمای هوا و نبود آب شیرین کافی مهمترین معضل این منطقه خشک است. شاید تصور کنید این سرزمین مبتلا به خشکسالی بخشی از آفریقا یا خاورمیانه است. اما اینجا چین است. سرزمینی پهناور واقع در شرق قاره آسیا که افزون بر 1.3 میلیارد نفر جمعیت دارد. کشور چین با نه و نیم میلیون کیلومتر مربع مساحت، شش برابر بزرگتر از کشوری چون ایران است. تقریباً از دهه هشتاد میلادی تا امروز، میزان بارش سالیانه در مناطق شمالی چین هر ساله کاهش یافته و سرزمین‌های وسیعی از خاک این کشور پهناور را تحت تأثیر خشکسالی و کم‌آبی قرار داده. تا جایی که امکان داشته از منابع آب زیرزمینی نیز برداشت شده و ظرفیت این منابع در مرز بحران قرار دارد.
![تنش آبی در ایران [+ نقشه جغرافیایی ] | آبتک](https://iwse.ir/wp-content/uploads/2018/03/water-tension-iran.png)
واژه «تنش آبی یا Water Stress» به توانایی یا فقدان در همخوانی با نیاز انسانی و اکولوژیکی برای آب شرب گفته می شود. در مقایسه با کم آبی (Water Scarcity)، «تنش آبی» مفهومی وسیعتر است. تنش آبی چندین جنبه فیزیکی مرتبط با منابع آبی شامل موجودیت آب، کیفیت آب و دسترسی به آب را در نظر می گیرد که اغلب تابعی از کفایت زیرساخت و توان آب است. مصرف آب و برداشت آب هر دو اطلاعات مفیدی در خصوص مشکلات مربوط به تنش آب را ارائه می کنند.
+++
سخنان نگران کننده درباره کمبود آب و نحوه مدیریت منابع آبی در ایران مدت هاست که از زبان مسئولان و کارشناسان شنیده می شود. دولت می گوید بحران آب جدی است و با گذشت زمان، وضعیت بدتر هم خواهد شد. معاون اول رئیس جمهوری چندی پیش از موافقت رهبر ایران برای برداشت ده میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای مبارزه با بحران آب، خبر داد. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان، طرح های توسعه اقتصادی دولت را مسئول بخشی از وضعیت فعلی می دانند. در این برنامه به ابعاد بحران آب، دلایل و راه حل های آن خواهیم پرداخت در گفتگو با بهروز دهزاد استاد آب و محیط زیست دانشگاه شهید بهشتی، کاوه مدنی، استاد مدیریت محیط زیست درامپریال کالج لندن، ناصر کرمی، اقلیم شناس و استاد دانشگاه برگن نروژ. تاریخ
++++
فرید خلیفی – بیش از سی سال از زمانی که آقای سعدی، بوستانی زیبا را در پشت‌بام ساختمان عباس آقا، آقای قندی، مهندس و بقیه، برپا کرده بود می‌گذرد. فارغ از سرنوشتی که در نهایت نصیب آن ساختمان زوار دررفته شد، حقیقتی آشکار در نفس آن عمل نهفته است. علاقه آدم‌ها به ساخت باغ و بوستان بر بام. علاقه‌ای که طی سالیان همواره در ذهن آدمی بوده و حتی تشدید هم شده. موجودی با رفتاری عجیب که از طرفی طبیعت سیاره را تخریب می‌نماید تا شهرهای خود را بنا کند و از طرفی تلاش می‌کند تا طبیعت را به خانه خود بازگرداند. پایتخت کشور پهناور و پرجمعیت چین. شهر بیجینگ یا همان پکن.
++++
+++++
۴۰ روش آسان صرفه جویی در مصرف آب
در سرزمین نیمه خشک ایران، سال بحران آبی است. کانون این بحران نیز مرکز کشور است که دو سوم مساحت کشور را در بر می گیرد و بیش از نیمی از جمعیت ایران را پوشش می دهد. اوج این بحران در استان های گردشگر خیز و تاریخی و پر جمعیت ایران یعنی استان یزد (دیار ترین ها) و استان نصف جهان است. هیچ بحرانی، خطرناک تر از بحران کم آبی و بی آبی نیست.
++++
صرفه جویی در مصرف آب با ۳۱ نکته ساده اما هوشمندانه
۷۰ درصد از سطح کره‌ی زمین با آب پوشیده شده است، اما فقط یک درصد از این آب قابل‌شرب است. از آنجایی که آب، منبع حیات در زمین است، حفظ آن اهمیت زیادی دارد.
صرفه جویی در مصرف آب میتواند به‌سادگی از خانه شروع شود. شما می‌توانید هنگام استفاده از لباسشویی، ظرفشویی، مسواک زدن و آبیاری گلدان‌ها، با رعایت برخی نکات، آب را به‌شیوه‌های هوشمندانه‌تری مصرف کنید. همراه ما باشید تا با نکات ارزشمندی درباره راه‌های صرفه جویی در مصرف آب آشنا شوید.
صرفه جویی در مصرف آب با ایده هایی هوشمندانه
کم آبی یک مشکل جدی در سطح جهان است که در بسیاری مناطق دیده می شود. کره زمین دارای ذخایر آبی فراوانی است که اغلب مناسب شرب نیستند. کارشناسان تنها یک درصد از آب های روی کره زمین را مناسب آشامیدن و مصرف می دانند این درحالی است که 70 درصد از کره زمین با اقیانوس ها، دریاها و رودخانه های فصلی و دائمی پوشیده شده است. حیات بشر و دیگر موجودات زنده وابسته به آب سالم و قابل شرب است. شاید این سوال را از خود بپرسید که چگونه می توانیم در مصرف آب صرفه جویی کنیم ؟ حفظ منابع آبی موجود با مصرف بهینه و صرفه جویی در مصرف آب انتخابی است هوشمندانه که در بقای موجودات زنده تاثیرگذار است. صرفه جویی در مصرف آب چندان هم کار مشکلی نیست. با این راهکارهای ساده و قابل اجرا، همه ما می توانیم در راه حفظ منابع آبی سهم داشته باشیم و جلوی مصرف نادرست آب را بگیریم.
++++
راهکارهای پیشنهادی متخصص بین المللی منابع آب برای بحران آب ایران
آب ،این دو حرفی ساده ،اما حیاتی ،که حیات وامدار آن است. شهر نشینی ، ماشینی شدن ،برجهای سر به فلک کشیده و در مجموع فرآیند توسعه و مدرنیزاسیون هژمونی حاکم بر زیستن مردمانی شده که طنین فرحناک طبیعت را در غوغای عصر آهن و سنگ و سرمایه گم کرده و به جان طبیعت افتاده و تیشه بر ریشه آن می زنند فارغ از این که در این فرآیند بنیان خویش را به لرزه در می اورند.
++++
سازگاری با کم آبی چگونه رقم میخورد؟
طرح سازگاری ملی با کم آبی در ایران
بحران آب در ایران وارد پارادایم جدیدی شده است به گونه ای که تاثیرات آن را میتوان در زندگی روزانه میلیون ها نفر مشاهده کرد.
امروزه، متوسط مصرف سالانه آب در ایران حدود ۹۶ میلیارد مترمکعب تخمین زده شده است و این عدد حدود ۸% بیشتر از مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران (۸۹ میلیارد مترمکعب) است
++++
مجموعه ای از بهترین کتاب های فارسی در باره آب
++++
++++
++++++
نوشیدن + از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نوشیدن یا آشامیدن یا گساردن، عمل مصرف آب یا یک نوشیدنی از طریق دهان است. آب برای بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی زندگی مورد نیاز است. به ابزار نوشیدن، نوش‌افزار می‌گویند.
هم مصرف مفرط و هم ناکافی آب با مشکلات سلامتی ارتباط دارد. مصرف روزانه ۳ تا ۶ لیتر آب برای کارکرد طبیعی بدن لازم است. پرنوشی عبارتی پزشکی است که به میل به مصرف آب فراوان اشاره دارد و میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های گوناگون باشد. بیشتر بیماری‌های جهان از کمبود آب سالم ناشی می‌شوند. کمبود آب در برنامه غذایی میتواند به علت بالابودن سدیم خون و آبزدایی سرانجام باعث مرگ شود، به‌خصوص وقتی که عرق‌کردن باعث از دست رفتن آب بدن می‌شود.
یک کلیه سالم در حال استراحت میتواند ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی لیتر آب در هر ساعت دفع کند. در نتیجه فرد میتواند آب را با نرخ ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی لیتر در هرساعت بنوشند؛ با این حال، اگر همین شخص در حال اجرای دوی ماراتون باشد، به دلیل استرس، میزان دفع کلیوی تا ۱۰۰ میلی لیتر در ساعت کاهش می‌یابد. در این صورت اگر دونده ماراتن ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌لیتر در ساعت آب بنوشد حتی با وجود ریزش فراوان عرق، کلیه‌اش قادر نیست آن آب را به موقع دفع کند.
جستارهای وابسته
++++
++++
منابع آب در ایران باستان از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
آب در فلات ایران:قنات،آب انبار و یخچال آنچه در کتاب آب در فلات ایران:قنات،آب انبار و یخچال می خوانید :, جغرافیای فلات ایران, انسان در جستجوی آب, روش جمع آوری آب،قنات ها, روش های ذخیر
بیشتر رودخانه‌های ایران فصلی بوده و توانایی تأمین آب شهرهای بزرگ را ندارند. رودهایی مانند اروندرود، ارس، زاینده رود، سفید رود و اترک با فاصلهٔ کمی از شهرها قرار گرفته‌اند. با رشد شهرنشینی در قرن‌های متمادی، دیگر چاه‌های عمیق (تا عمق ۱۰۰ متر) پاسخگوی نیازهای شهر نشینان نبودند. برای همین ایرانیان یک شبکه تخصصی آب رسانی به نام قنات را اختراع کردند.
محتویات
قنات و کاریز
قنات یا کاریز به مجرای تونلی شکلی که در زیر زمین کنده شده تا آب در آن جریان یابد می‌گویند. این مجرا که در عمق زمین برای ارتباط دادن رشته چاه‌هایی که از «مادر چاه» سرچشمه می‌گیرد به منظور هدایت آب و مدیریّت آب برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته می‌شوند. این کانال‌ها ممکن است تا رسیدن به سطح زمین هزارها متر طول داشته باشند و سرانجام آب این کاریزها به روی سطح زمین می‌آیند که به این محل دهانه کاریز، سر قنات، یا مظهر می‌گویند.
ایرانیان باستان در چندین هزار سال قبل دست به این ابتکار جدید زده و آن را کاریز یا کهریز نام نهادند. نخستین قنات دنیا و طولانی‌ترین قنات دنیا در شهر زارچ استان یزد واقع شده‌است با این اختراع که در نوع خود در جهان تا کنون بی‌نظیر بوده‌است، میتوان مقدار قابل توجهی از آبهای زیرزمینی را جمع‌آوری کرد و به سطح زمین رساند، که همانند چشمه‌های طبیعی، آب آن در تمام طول سال بدون هیچ ابزار کمکی از درون زمین به سطح زمین جاری می‌گردد تا زراعت و سرسبزی و باغ‌های میوه را به همراه آورد. کاریز که توسط کندی کاران مقنیان ایرانی اختراع شده، هزاران سال قدمت دارد. این حرفه به همراه خود ساعت آبی و آسیاب آبی را نیز به همراه آورده است قدمت بسیاری از کاریزهای ایران، از پنج-شش هزار سال متجاوز است و عمری برابر با تاریخ کهن ایران دارد. با وجود این که چندین هزار سال از اختراع آن می‌گذرد هنوز هم این روش استفاده از آب در برخی از روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزی و دامداری کشور معمول و متداول است و حتی رکن اصلی کشت و زرع در نواحی خشک است. این اختراع که امروزه شهرت جهانی پیدا کرده، بعدها از ایران به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافته و مورد استفادهٔ مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفته‌است. البته گوبلو معتقد است که کاریز، ابتدا یک فن ویژه آبیاری نبوده، بلکه به طور کامل از تکنیک معدن نشأت گرفته و منظور از احداث آن جمع‌آوری آبهای زیرزمینی مزاحم (هرزه آب‌ها) به هنگام حفر معادن بوده‌است!؛ اگرچه در گسترهٔ فرهنگی ایران، از معادن «مس» و احتمالاً «روی» موجود در کوه‌های زاگرس، در هزارهٔ دوم قبل از میلاد مسیح بهره‌برداری شده‌است اما این نظر گوبلو چندان علمی بنظر نمی آیدو با مطالعات میدانی در مورد قناتهای ایران همخوانی ندارد..
آب‌انبار
آب‌انبار حوض یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیرزمین ساخته می‌شود. در مناطق کم‌آب و کویری آب‌انبار را از آب باران یا جویبارهای فصلی پر می‌کنند. آب‌انبار تاریخ طولانی در ایران دارد. امروزه هنوزهم آب‌انبارهایی از قرن ۱۳ ام باقی مانده‌اند. آب‌انبارها قابلیت اتصال به شبکه‌های کاریز را داشته‌اند. سطوح داخلی آب‌انبار معمولاً یک بار در سال لایه روبی می‌شده‌اند. پس از اختراع آب‌انبار به وسیله ایرانیان، آب‌انبارهای عمومی زیادی در شهرهای مختلف مانند قزوین، یزد، نایین، کاشان، زواره، شهرری، شیراز، هرات، بلخ و بسیاری دیگر از شهرها برپا شدند. در ابتدای قرن ۲۰ ام تعداد آب‌انبارهای قزوین ۱۲۱ عدد گزارش شده بود. امروزه تعداد ۳۰٬۰۰۰ قنات فعال درایران وجود دارد
++++++
بحران آب در ایران از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
در پی بحران کم‌آبی در ایران و با بحران کاهش ریزش برف و باران در سال‌های اخیر و تغییر و تحولاتی که در مسیر رودخانه زاینده‌رود ایجاد شده، آب این رودخانه قبل از رسیدن به اصفهان قطع می‌شود.
بحران آب در ایران سلسله چالش‌ها و مشکلات ناشی از کمبود آب و استفاده نادرست از منابع آب در کشور ایران است.
ایران هم‌اکنون در حال تجربه مشکلات جدی آب است. خشک‌سالی‌های مکرر توأم با برداشت بیش از حد آبهای سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه بزرگی از زیرساخت‌های هیدرولیکی و چاه‌های عمیق، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده‌است. از نشانه‌های این وضعیت خشک شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، کاهش سطح آبهای زیرزمینی، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، فرسایش خاک، بیابان‌زایی و طوفان‌های گرد و غبار بیشتر است.
در اوت ۲۰۱۹ برابر با مرداد ۱۳۹۸ طبق جدیدترین برآورد «مؤسسه منابع جهان» در «اطلس خطرات آبی» ایران در رده چهارم بعد از قطر، اسرائیل و لبنان در نزدیک شدن به «روز آخر» یعنی روزی که منابع آبی در آن ممکن است به پایان برسد، قرار دارد.[۲]
محتویات
- ۱تاریخچه
- ۲سبب‌شناسی
- ۳کمبود آب در ایران
- ۴بزرگترین بحران در آینده ایران
- ۵مدیریت استراتژیک
- ۶نمودهای بحران
- ۷خشک شدن هامون و سد دوستی
- ۸بی‌توجهی مطلق به این بحران در برنامه توسعه
- ۹اظهار نظرها
- ۱۰منابع برای مطالعه بیشتر
- ۱۱پانویس
تاریخچه
ایران کشوری با اقلیم عمدتاً گرم و خشک است. رشد سریع جمعیت مهمترین عامل کاهش سرانه آب تجدیدشونده کشور در قرن گذشته بوده‌است. جمعیت ایران در طی این هشت دهه، از حدود ۸ میلیون نفر در سال ۰۶–۱۳۰۰ به ۸۱ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۶ رسیده‌است. بر این اساس میزان سرانهٔ آب تجدیدپذیر سالانهٔ کشور از میزان حدود ۱۳٬۰۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱٬۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ تقلیل یافته و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد.
منابع آب تجدیدپذیر کل ایران به ۱۳۵ میلیارد متر مکعب بالغ می‌گردد. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۶ از کل منابع آب تجدیدشونده کشور حدود ۸۹٫۵ میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی برداشت می‌شده‌است که حدود ۸۳ میلیارد متر مکعب آن (۹۳ درصد) به بخش کشاورزی، ۵٫۵ میلیارد متر مکعب (۶ درصد) به بخش خانگی و مابقی به بخش صنعت و نیازهای متفرقه دیگر اختصاص داشته‌است.
سبب‌شناسی
بحران آب در ایران تحت تأثیر سه عاملِ عمده است:
- رشد سریع و الگوی نامناسب استقرار جمعیت
- کشاورزی ناکارآمد
- سوء مدیریت و عطش توسعه
رشد سریع و الگوی نامناسب استقرار جمعیت
جمعیت ایران در قرن نوزدهم میلادی زیر ۱۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. در حالیکه در سال ۱۹۷۹ جمعیت ایران به ۳۵ میلیون نفر و در دو دهه بعد از آن جمعیت ایران به دو برابر یعنی ۷۰ میلیون نفر افزایش پیدا می‌کند. جمعیت بیشتر به غذای بیشتری نیاز دارد. به همین دلیل تولید محصولات کشاورزی به شدّت افزایش یافته و آبهای زیرزمینی و روان به سرعت مصرف شدند.
محصول سادهٔ این رشد سریع جمعیت، افزایش تقاضای آب و متناسب با آن کاهش شدید سرانهٔ آب در دسترس است. سرانه کنونی آب در دسترس ایران با ۱٬۳۰۰ مترمکعب، کمی بالاتر از متوسط خاورمیانه و شمال آفریقا است. اما این مقدار بسیار پایین‌تر از متوسط جهانی (۷٬۰۰۰ مترمکعب) است.
با این حال مصرف خانگی مردم از آبهای زیرزمینی تنها هشت تا هفت درصد است که رقم بالایی محسوب نمی‌شود. با توجه به این که بیشتر مصرف آب ایران در بخش کشاورزی است و مصرف خانگی سهم کمی در استفاده از آب دارد، صرفه جویی مردم ایران تأثیر زیادی بر بحران کمبود آب کشور ندارد. خانه‌ها تنها ۷ درصد آب موجود در کل کشور را استفاده می‌کنند و اگر بیست درصد صرفه جویی در مصرف آنها محقق شود صرفاً ۱٫۵ درصد آب کشور نجات پیدا می‌کند. ولی صرفه‌جویی در مصرف غذایی میتواند تأثیر زیادی بر مصرف آب در بخش کشاورزی بگذارد.
توزیع مکانی جمعیت افزون بر رشد جمعیت از عوامل عدم تطابق میان آب در دسترس و تقاضای آب است. نابرابری اقتصادی، فرصت‌های شغلی و شرایط زندگی بهتر در مناطق شهری باعث افزایش شهرنشینی و مهاجرت از مناطق روستایی و شهرهای کوچک به مناطق عمدهٔ شهری شده‌است، مانند تهران بزرگ، که میزبان ۱۸ درصد از جمعیت کشور است. در حال حاضر، ۷۰ درصد از جمعیت ایران شهرنشین است. توزیع مکانی موجود و افزایش و تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگتر که هم‌اکنون نیز برای تأمین آب مورد نیاز خود دچار مشکل هستند، توازن عرضه و تقاضای آب در مناطق شهری را با چالش روبرو کرده‌است. هشدار در مورد خطر جیره‌بندی در عرضهٔ آب در ماه‌های تابستان در شهرهای بزرگتر رایج است.
سرعت شهرنشینی، مهاجرت به شهرهای بزرگ و توسعه اراضی مستلزم افزایش مداوم در تأمین آب با رشد سریع تقاضای آب در مناطق شهری است. افزایش مداوم تقاضای آب بسیار نگران‌کننده است. با گسترش سریع شهرنشینی، تمایل به توسعهٔ بخش صنعت و تلاش‌ها برای شناسایی منابع اضافی تأمین آب، تقاضای آب را افزایش داده‌است.
کشاورزی ناکارآمد
در حالیکه تنها ۱۲ درصد از مساحت ایران زیر کشت می‌رفته، حدود ۹۳ درصد از مصرف آب ایران در بخش کشاورزی صورت گرفته‌است. این در حالیست که تنها ده درصد تولید ناخالص ملی کشور از راه کشاورزی به دست می‌آید و ۱۷ درصد نیروی کار کشور در این بخش مشغول هستند.
ایران به دلیل تکیه بر اقتصاد مبتنی بر نفت، بهره‌وری اقتصادی خود در بخش کشاورزی را در تاریخ معاصر نادیده گرفته‌است. تمایل برای افزایش تولید کشاورزی، توسعهٔ مناطق تحت کشت را در سراسر کشور تشویق کرده‌است. بخش کشاورزی در ایران از لحاظ اقتصادی ناکارآمد است و سهم این بخش در تولید ناخالص ملی در طول زمان کاهش یافته‌است. این بخش هنوز صنعتی نشده و کشور از شیوه‌های منسوخ شده کشاورزی و منتهی به بهره‌وری بسیار کم در آبیاری و تولید رنج می‌برد. شیوهٔ غالب کشاورزی در ایران، کشاورزی آبی است و بازدهٔ اقتصادی حاصل از مصرف آب کشاورزی پایین است. الگوهای محصول در سراسر کشور نامناسب و در بسیاری از مناطق با شرایط دسترسی به آب ناسازگار است.
توجه به خودکفایی در تولید محصولات عمدهٔ استراتژیک مانند گندم پس از انقلاب ۱۳۵۷ و طی سال‌های جنگ با عراق و تحریم‌های اقتصادی افزایش یافت و منجر به تحمیل یارانه‌های سنگین در بخش توسعهٔ کشاورزی شد و باعث فشار بیش از حد در بخش آب گردید. نه تنها برنامه‌ها برای ساخت کشوری با خودکفایی در مواد غذایی شکست خورده، بلکه آرمان دستیابی به امنیت غذایی باعث ناامنی در بخش آب گردیده‌است. در حالی که بسیاری از کارشناسان معتقدند که ایران ظرفیت مورد نیاز برای تبدیل شدن به خودکفایی در مواد غذایی را ندارد، نگرانی‌های جدی در مورد وابستگی کشور به واردات مواد غذایی وجود دارد و امنیت غذایی و خودکفایی هنوز هم از موضوعات بحث‌برانگیز در ایران هستند.
سوء مدیریت و عطش توسعه
منابع آب ایران به‌طور جدی از ساختار نامناسب حکمرانی و مدیریت آب رنج می‌برد. در بخش آب، تعدد ذی‌نفعان و تنظیم منابع آب به‌طور طبیعی با درگیری‌ها و رقابت‌ها همراه است. سازمان حفاظت محیط زیست ایران، مسئول حفاظت از محیط زیست کشور، قدرت سیاسی محدودی دارد و فاقد ظرفیت مورد انتظار برای اجرای مقررات جلوگیری از آسیب‌های محیط زیستی است. همچنین ساختار سلسله مراتبی سیستم مدیریت آب در ایران فرصت‌هایی را برای فساد و ناکارآمدی جدی در تبدیل تصمیمات به عمل، ایجاد می‌کند.
سازمان محیط‌زیست سرعت استفاده از منابع آب زیرزمینی در ایران را در قیاس با استاندارد جهانی سه برابر بیشتر تخمین می‌زند. این برداشت بی‌رویه عامل خشکیدن ۲۹۷ دشت از ۶۰۰ دشت ایران می‌باشد. همچنین بخاطر عدم رسیدگی به شبکهٔ انتقال آب ۳۵ میلیارد مترمکعب آب در مسیر انتقال هدر می‌رود. مطابق گزارش شرکت آب و فاضلاب، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تا تاریخ شهریور ماه سال نود چهار ۴۰٪ از شبکهٔ آب کشور فرسوده اعلام شد. ۱۳٪ از کل هدر رفتن آب ایران تا این تاریخ به موجب همین فرسودگی بوده‌است.[۱۰]
تلاش ایران برای مدرنیزه شدن، در کنار پیشرفت‌های قابل‌توجه در توسعه زیرساخت‌ها قبل و بعد از انقلاب اسلامی، باعث توجه کمتر به اثرات محیط زیستی طولانی‌مدت به دلیل تعجیل برای ساخت زیرساخت‌ها و توسعه فناوری شد. در نتیجه این وضعیت ارتباط مهم بین توسعه و محیط زیست تا حد زیادی نادیده گرفته شد، و اجرای پروژه‌های زیربنایی و مهندسی به‌طور جدی محیط زیست را تحت تأثیر قرار داد که اثرات منفی آن بر سلامت مردم و بر سیستم‌های طبیعی مشاهده شده یا در طولانی مدت دیده خواهد شد. با وجود اثرات محیط زیستی و اقتصادی، تشنگی برای توسعه فنی و تکنولوژی سریع (به‌جای توسعه پایدار) هنوز هم عامل اصلی تصمیم‌گیری‌های توسعه‌ای کشور است.
کمبود آب در ایران
با توجه به میزان منابع آب و سرانهٔ مصرف، ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد. این گروه شامل کشورهایست که در سال ۲۰۲۵ با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند. این بدان معناست که حتی با بالاترین راندمان و بهره‌وری ممکن در مصرف آب، برای تأمین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت. حدود ۲۵ درصد مردم جهان از جمله ایران مشمول این گروه می‌باشند.
براساس شاخص فالکن مارک، کشور ایران در آستانه قرار گرفتن در بحران آبی است. با توجه به اینکه در دهه ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ خورشیدی حدود ۶۹ درصد از کل آب تجدیدپذیر سالیانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، براساس شاخص سازمان ملل، ایران نیز اکنون در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد. بر اساس شاخص مؤسسه بین‌المللی مدیریت آب نیز، ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد. بنا بر شاخص‌های ذکر شده، کشور ایران برای حفظ وضع موجود خود تا سال ۲۰۲۵ باید بتواند ۱۱۲ درصد به منابع آب قابل استحصال خود بیفزاید که این مقدار با توجه به امکانات و منابع آب موجود غیرممکن به نظر می‌رسد.
بزرگترین بحران در آینده ایران
روزنامه واشینگتن‌پست در تیرماه ۱۳۹۳، اعلام داشت ایران در بین ۲۴ کشوری قرار دارد که وضعیت آب در آنها خطرناک است. واشینگتن‌پست، بحران ایران را ناشی از برنامه‌ریزی نادرست در دوران جمهوری اسلامی دانست.[۱۳] در خرداد سال ۱۳۹۳ خورشیدی، خبرگزاری جهانی طبیعت با انتشار خبری، بحران شدید آب را برای ایران بزرگترین چالش در دوران معاصر خواند. در این گزارش آمده‌است که بر اساس مستندات راهبردهای بین‌المللی آینده (FDI)، ایران از سال‌ها پیش در معرض بحران آب قرار داشته‌است، اما در سه دهه اخیر برای آن گامی برداشته نشده‌است. این گزارش حاکی از آن است که ایران از مرحلهٔ آمادگی برای خطر عبور کرده و هم‌اکنون در خطر قرار دارد.
عیسی کلانتری، که در دههٔ ۱۳۷۰ وزیر کشاورزی جمهوری اسلامی ایران بوده‌است، بحران آب در ایران را تهدیدآمیزتر از خطر اسرائیل خوانده‌است. وی که مسئول وقت ستاد احیای دریاچه ارومیه بوده‌است در بهمن ماه ۱۳۹۳ وضعیت آب در ایران را چنین شرح داده‌است: همچنین وی اظهار داشته اگر تا چند سال آینده این معضل رفع نشود هفتاد درصد جمعیت کشور مجبور به ترک ایران می‌شوند.
مدیریت استراتژیک
یک تحقیق مستقل ۱۰ تن از متخصصان ایرانی حوزه مدیریت منابع آب که در آمریکای شمالی و انگلستان تحصیل کرده‌اند نشان می‌دهد که دلیل اصلی کاهش ۸۰ درصدی حجم آب دریاچه ارومیه طی چهار دهه اخیر که سطح آب آن را در ابتدای مهرماه امسال به حدود ۱۰ درصد سطح اولیه آن در سال ۱۳۵۱ شمسی کاهش داده، فعالیت‌های انسانی و توسعه سازه‌ای بی‌رویه در این حوضه آبریز بوده و تأثیر خشکسالی و تغییرات آب و هوایی در منطقه در حدی نبوده که بتواند تغییرات سطحی و حجمی این چنینی در دریاچه ایجاد کند. در نتیجه این پژوهش، احیای فیزیکی دریاچه ارومیه ممکن دانسته شده اما چنین فرایندی را مشروط به یک خواست سراسری سیاسی و اقتصادی درنظرگرفته‌است که در طی سال‌های طولانی به نتیجه خواهد رسید.
نمودهای بحران
خشکسالی در دهه ۱۳۸۰
در فروردین ۱۳۸۷، علی‌محمد نوریان رئیس سازمان هواشناسی ایران در بازدید از یکی از ایستگاه‌های هواشناسی به خبر وقوع خشکسالی و کاهش شدید بارندگی در زمستان ۱۳۸۶ را اعلام کرد. سازمان هواشناسی ایران از ادامه یافتن خشکسالی برای ۴ سال، یعنی تا پایان سال ۱۳۹۰ خبر داد. این رویداد همچنان ادامه دارد و تاکنون خسارات بسیاری را به ایران وارد کرده‌است. مقامات دولتی این خشکسالی را شدیدترین خشکسالی در ۴۰ سال اخیر ارزیابی کردند.
پیش از اعلام دیرهنگام خبر توسط رئیس سازمان هواشناسی در اسفند ۱۳۸۶ و در پی کاهش شدید بارندگی روحانیون محلی در بسیاری از شهرها و استان‌ها اقدام به برپایی نماز باران کرده بودند. وزات نیرو نیز پس از سازمان هواشناسی خبر وقوع خشکسالی شدید در ایران را تأیید و خواستار برپایی نماز باران توسط مردم شد.
میزان بارندگی
بنابر اعلام «زرگر» معاون وزیر نیرو، میزان بارندگی در ایران در هفت ماه از سال آبی ۱۳۸۷–۱۳۸۶، حدود ۱۹۰ میلیارد متر مکعب بوده که معادل ۱۱۵ میلی‌متر در گستره ایران است. این میزان بارندگی در مقایسه با میانگین ۳۹ساله دوره مشابه، ۴۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این میزان بارش نسبت به خشکسال‌ترین سال که ۷۹–۱۳۷۸ بوده نیز کمتر می‌باشد.
میانگین درازمدت بارندگی در ایران ۲۴۲ میلی‌متر است؛ ولی بررسی جدول تغییرات میزان بارش‌ها از سال آبی ۸۶–۸۵ تا سال آبی ۹۳–۹۲ نشان می‌دهد که به غیر از سال ۸۶–۸۵ که میزان بارش‌ها ۲۷۸ میلی‌متر ثبت شده‌است، در مابقی سال‌ها، کمتر از میانگین درازمدت بوده‌است. بر اساس این آمار در سال ۸۷–۸۶ به‌طور متوسط ۱۳۸ میلی‌متر بارندگی ثبت شده که تغییرات آن نسبت به میانگین بلندمدت، منفی ۴۳ درصد است. در سال آبی ۸۸–۸۷ به‌طور متوسط ۲۱۱ میلی‌متر بارش ثبت شده که تغییرات آن نسبت به بلندمدت منفی ۱۳ درصد است. در سال آبی ۸۹–۸۸ به‌طور متوسط ۲۳۴ میلی‌متر بارندگی ثبت شده که تغییرات آن نسبت به بلندمدت منفی ۳ درصد است. در سال آبی ۹۰–۸۹ نیز تنها ۱۹۷ میلی‌متر بارندگی ثبت شده که تغییرات آن نسبت به بلندمدت منفی ۱۹ درصد است. در سال آبی ۹۱–۹۰ به‌طور متوسط ۲۰۵ میلی‌متر بارندگی ثبت شده که تغییرات آن نسبت به بلندمدت منفی ۱۵ درصد است. در سال آبی ۹۲–۹۱ به‌طور متوسط ۲۳۷ میلی‌متر بارندگی ثبت شده که تغییرات آن نسبت به بلندمدت منفی ۲ درصد است و در سال آبی ۹۳–۹۲ حدود ۲۱۸ میلی‌متر ثبت شده که این مقدار نیز نسبت به میانگین درازمدت ۱۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
وضعیت آب موجود در مخازن سدها
در شهریور ۱۳۹۵ خورشیدی، پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو اعلام کرد: مجموع ظرفیت کل مخازن ۱۶۹ سد موجود در ایران، تا تاریخ ۱۰ شهریور سال ۱۳۹۵ تقریباً برابر با ۴۹٫۸ میلیارد مترمکعب است که از این میزان حدود ۴۷ درصد آن خالی است. بر طبق این گزارش، از ابتدای مهر ۱۳۹۴ تا ۱۰ شهریور ۱۳۹۵ خروجی آب سدهای کشور که عمدتاً در بخش کشاورزی مصرف شده‌است، در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن، با ۲۸ درصد افزایش، از ۲۸٫۳ میلیارد مترمکعب به ۳۶٫۳ میلیارد مترمکعب رسیده‌است.
در آبان ۱۳۹۵ خورشیدی، شرکت مدیریت منابع آب ایران، ظرفیت کل مخازن سدهای کشور در سال ۱۳۹۵ را حدود ۴۹٫۶ میلیارد مترمکعب اعلام کرد و افزود که ۵۴ درصد از مخازن سدهای ایران خالی است.
حجم بارش برف و باران در سال گذشته ۴۰۰ میلیارد متر مکعب بوده‌است که از این مقدار ۳۸ میلیارد متر مکعب جذب زمین، ۲۴۰ میلیارد مکعب آن تبخیر و مابقی بر سطح زمین جاری شده‌است.
آثار و تبعات خشکسالی
خشکسالی منجر به وارد آمدن آسیب‌های جدی به محیط زیست ایران نیز شد. شبکه برق ایران دست کم با کمبود ۵۵۰۰ مگاوات برق مواجه می‌شود و احتمال قطع برق افزایش می‌یابد. همچنین از کیفیت آب آشامیدنی در شهرها نیز کاسته شده و دولت نیز ناچار به بهره‌برداری بیشتر از منابع آب زیرزمینی، برای تأمین آب کشاورزی و آب آشامیدنی خواهد شد.
خشک شدن هامون و سد دوستی
در سال ۹۴ نزدیک به سیصد میلیون مترمکعب آب از افغانستان وارد سد دوستی ایران شده بود، اما از با افتتاح سد هرات میزان ورودی آب هری رود به داخل سد دوستی از ۳۰۰ به ۳ میلیون مترمکعب کاهش یافت. دریاچه هامون نیز به کلی خشک شده‌است در مورد هری رود بین دو کشور قراردادی وجود ندارد اما معاهده حقابه میان افغانستان و ایران مربوط به هلمند در هر دو مجلس قانون‌گذاری دو کشور آن را تصویب کردند.
اقدامات دولت
دولت برای جبران خسارات ناشی از خشکسالی لایحه‌ای در دو فوریت تقدیم مجلس کرد تا بر اساس آن مجوز برداشت ۲۰ هزار میلیارد ریال از صندوق ذخیره ارزی را برخلاف آثار تورمی آن بدست آورد درحالی‌که معاون وزیر نیرو خسارت‌های ناشی از خشکسالی را تنها ۱۵۰ میلیارد تومان اعلام کرده بود. تأکید دولت بر عدم آگاهی مردم از میزان و شدت خشکسالی و وضعیت فعلی کشور منجر به برگزاری غیر علنی جلسه مجلس شد. برداشت دولت در نهایت به ۲ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. دولت هیچ طرحی برای مقابله با خشکسالی و پیش‌بینی آن نداشت و با وجود آنکه به گفته معاون وزیر نیرو پیش‌بینی خشکسالی از آبان ۱۳۸۶ صورت گرفته بود ستاد خشکسالی در اردیبهشت ۱۳۸۷ با حضور معاون رئیس‌جمهور و وزرای کشور، نیرو، بازرگانی، بهداشت، کشاورزی و امور اقتصاد و دارایی تشکیل شد. نخریدن گاز از کشورهای دیگر و اصرار بر تأمین آن از داخل، از جمله با استفاده حداکثر از سدهای آبی منجر به خالی شدن ذخیره آبی سدهای ایران در زمستان شد و بر مشکل تأمین آب افزود. ۷ درصد از برق ایران از سدها تأمین می‌شود. نبود برنامه‌ریزی استراتژیک برای آب و تصمیمات شتاب‌زده بر آثار خشکسالی افزود.
ریزگردها در خوزستان
نوشتار اصلی: بحران ریزگردها در خوزستان
مسئولان محیط زیست و کارشناسان این حوزه، منشأ اصلی بحران ریزگردها در استان خوزستان را خشک شدن بخشی از تالاب هورالعظیم به علت عملیات حفاری وزارت نفت ایران می‌دانند. معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز منشأ بخشی از این ریزگردها را عراق معرفی کرد. این در حالی است که سازمان هواشناسی ایران با تجزیه و تحلیل داده‌های دیدبانی منطقه، منشأ گرد و خاک را داخلی دانسته و مکان خیزش گرد و خاک را بخش‌های جنوبی استان خوزستان معرفی می‌کند. در این گزارش آمده‌است: «همان‌گونه که نقشه‌های تاوایی نشان می‌دهد، گرد و خاک تولید شده در سطح زمین، در حد واصل بین هسته تاوایی مثبت و منفی جابجا می‌شود و این مطلب مؤید این است که منشأ گرد و خاک نمی‌تواند از عراق باشد.»
بی‌توجهی مطلق به این بحران در برنامه توسعه
در تابستان ۱۳۹۴، برنامه توسعه ششم کشور که توسط دولت وقت تدوین و در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید به بحران کمبود آب اشاره‌ای نشده بود. ایران از نظر غالب شاخص‌های ناپایداری محیطی در صدر لیست جهانی قرار دارد. حتی برخی مقامات دولت جمهوری اسلامی ایران هم اذعان داشتند که به موجب بحران خشکسالی و فرونشست زمین و اتلاف منابع آب زیرزمینی، تا ده سال آینده احتمال تعطیلی مطلق کشاورزی در کشور وجود دارد. اما علاوه براینکه در برنامه ششم توسعه هیچ توجهی به این مسائل دیده نشد، مواردی نیز وجود دارد که به نظر می‌رسد یا در شرایط خلاء مطلق علمی نوشته شده یا در ضدیت با وضعیت فعلی ایران می‌باشد. برای نمونه در بند ۲۰ از دولت خواسته شده زمینه افزایش جمعیت روستاها و مهاجرت به این مناطق را ایجاد کند، اما با وجود وضعیت بدخیم منابع آب امکان توسعه فرصت‌های شغلی در شرایط خشکسالی وجود ندارد. در مثالی دیگر و در بند پنجاه اشاره شده که تا پایان برنامه ششم باید شمار گردشگران ورودی به جمهوری اسلامی به پنج برابر تعداد فعلی افزایش یابد. بر اساس این ابلاغیه شمار آنها باید به ۲۵ میلیون نفر برسد. متوسط مصرف آب توسط گردشگران به‌طور معمول سه برابر شهروندان ساکن هر منطقه است اما آب کافی برای سیراب نمودن این جمعیت از گردشگران که بسیاری از آنها هم قرار است در فصل گرما به ایران بیایند وجود ندارد.
اظهار نظرها
- بحران آب و طرح‌های انتقال آب در سال‌های اخیر در برخی از استان‌های ایران بارها باعث برگزاری تجمع و در پی آن درگیری بین مردم و نیروی انتظامی شده‌است. به‌طور مثال در اسفند ۱۳۹۶ و هفته‌های اول ۱۳۹۷، کشاورزان منطقه ورزنه در شرق اصفهان در اعتراض به کم‌آبی و همچنین اختصاص نیافتن حق‌آبه بارها تظاهرات و تجمع کردند. گسترش این تظاهرات حتی به نماز جمعه اصفهان کشید و ۲۵ بهمن ۹۶، شماری از کشاورزان با حضور در نمازجمعه ضمن پشت کردن به جایگاه امام جمعه شعار دادند: «پشت به دشمن – رو به میهن». بعد از آن در برازجان، مرکز شهرستان دشتستان استان بوشهر، در منطقه کازرون استان فارس، و بویر احمد، شهر سامان در استان چهار محال بختیاری و منطقه یاسوج در استان کهگیلویه تجمع‌های اعتراضی در مورد بحران آب شکل گرفت. در ادامه این بحران یکی از نمایندگان مجلس اردشیر نوریان، نماینده شهرکرد در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۹۷ گفت: «شورای عالی آب» و «شورای عالی امنیت ملی» دستور داده‌اند که «از رسانه‌ای شدن مسائل آب خودداری شود».
- در تاریخ ۱۰ تیر ۱۳۹۶ علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران اعلام کرد بحران آب در ایران وارد مقوله امنیتی شده‌است. وی افزود: «با این وجود در بسیاری از رودخانه‌های ایران فاضلاب وارد آب می‌شود و آب سالم را از بین می‌برد. در شرایطی که برای استفاده شرب و صنعتی که تنها ۱۰ درصد مصرف کشور را تشکیل می‌دهد دچار مشکل هستیم عملاً به دست خود ما و بی‌توجهی‌های ما و عدم اجرای قانون منابع آبی کشور دارد از بین می‌رود.» او گفت به همین خاطر در مجلس کمیته امنیت آب تشکیل شده‌است.
- حسن عباسی رئیس مرکز بررسی‌های دکترینال امنیت بدون مرز در جمهوری اسلامی ایران علت اصلی خشک شدن سدهای ایران را بالا رفتن معصیت و گناه بیان می‌دارد و اجرای برنامه‌های احیا یا بهبود محیط زیست را بی‌ثمر می‌داند.
- احمد جنتی امام جمعه موقت تهران در خطبه نماز جمعه در سال ۱۳۷۸ با استناد به آیات قرآن گناه را دلیل کم شدن بارش باران دانست. از جمله به آیه ۹۶ سوره اعراف استناد نمود که می‌گوید :و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و پرهیزکاری پیشه می‌کردند، یقیناً [درهایِ] برکاتی از آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم.
منابع برای مطالعه بیشتر
- «نگاه کابل به هیرمند و هریرود و بحران آب در شرق ایران». خانه. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۱۰.
- کتاب «دیپلماسی آبهای فرامرزی و نظام بین‌الملل؛ درس‌هایی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» تهیه شده در وزارت امور خارجه تحت نظر عباس عراقچی ۱۳۹۵
- صرفه جویی در مصرف آب با ایده‌هایی هوشمندانه
++++
آب از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
| آب | |
|---|---|
   آب مایه حیات است و در سطح زمین به وفور یافت می‌شود. آب در سه حالت جامد (یخ)، مایع و بخار وجود دارد. ابرها شامل قطرات آب معلق در هوا و بخار آب اشباع شده هستند. | |
| مشخصات و اطلاعات | |
| نام مرسوم | آب |
| نامIUPAC | oxidane |
| نام‌های قابل توجه | aqua, دی‌هیدروژن منوکسید، هیدروژن هیپروکسید، (بیشتر) |
| فرمول مولکولی | H۲O |
| شماره CAS | ۷۷۳۲–۱۸–۵ |
| InChI | InChI=۱/H2O/h1H۲ |
| جرم مولی | ۱۸٫۰۱۵۳ g/mol |
| چگالی و فاز | ۰٫۹۹۸ g/cm³ (مایع در ۲۰ °C, 1 atm) ۰٫۹۱۷ g/cm³ (جامد در ۰ °C, 1 atm) |
| دمای انجماد | ۰ °C (۲۷۳٫۱۵ K) (۳۲) |
| ظرفیت گرمایی ویژه | ۴٫۱۸۴ J/(g·K) (20 °C در) |
| اطلاعات بیشتر | |
آب یکی از مواد مایع و فراوان‌ترین مادهٔ مرکب بر روی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکل شناخت امروزی آن است و جستجوی حیات بر روی دیگر سیارات بر اساس وجود آب مایع است. از نظر وزنی، میانگین درصدی آب در انسان بالغ تقریباً ۶۰–۶۳٪ آب در مردان و متوسط در زنان بالغ تقریباً ۵۲–۵۵٪ آب است. و نیز بیش از ۷۱٪ سطح کره زمین را آب پوشانده‌است (نزدیک به ۳۶۰ میلیون از ۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع) با این همه تنها ۳ درصد از آبهای کره زمین شیرین و قابل نوشیدن است و باقی آن به علت محلول بودن انواع نمکها خصوصاً نمک خوراکی برای نوشیدن مناسب نیست. از همین سه درصد نیز ۲٪ آن منجمد در دو قطب شمال و جنوبگان و بیش از ۹۴٪ به صورت شور است.
بیشترین چگالی آب خالص در دمای ۳٫۹۸ درجه سلسیوس (۳۹٫۱۶ درجه فارنهایت) حاصل می‌شود که برابر ۱ گرم بر سانتیمتر مکعب یا ۱۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.
آب نقش مهمی در نئون اقتصاد جهان دارد. نزدیک به ۷۰٪ آب شیرین مصرفی توسط انسان در کشاورزی مصرف می‌شود. ماهیگیری در آبهای شیرین و شور یکی از منابع اصلی درآمد در بسیاری از کشورها محسوب می‌شود. بسیاری از کالاهای مصرفی و اساسی از طریق مسیرهای آبی و توسط کشتی‌ها و قایق‌ها جابجا می‌شود. در کاربردهای سرمایش و گرمایش خانگی و صنعتی از مقادیر زیادی آب و بخار استفاده می‌شود. آب حلالی عالی برای بسیاری از مواد معدنی و آلی محسوب می‌شود و به همین دلیل در مصارف صنعتی و خانگی مانند آشپزی و شستشو به شدت کاربرد دارد. آب، یخ و برف در بعضی ورزش‌ها و بازی‌های تفریحی مانند شنا، قایق‌رانی، اسکی روی یخ و … نقش اساسی دارند.
محتویات
- ۱ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
- ۲منابع آب در کره زمین
- ۳استفاده از آب
- ۴آب در مذهب
- ۵جستارهای وابسته
- ۶پانویس
- ۷منابع
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
مولکول
نوشتار اصلی: آب (مولکول)
فرمول شیمیایی آب، H۲O است؛ مولکول آب از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده‌است که با پیوندهای کووالانسی به هم متصل شده‌اند.
اتم‌های هیدروژن دارای مقداری بار مثبت هستند و با زاویه نزدیک به ۱۰۵ درجه در اطراف اتم اکسیژن قرار گرفته‌اند که این موضوع باعث قطبی شدن پیوندهای مولکول آب شده‌است.[۷] جرم مولی آب برابر ۱۸/۰۱۵ گرم بر مول می‌باشد.[۸]خاصیت مویینگی آب و جیوه به صورت کاو و کوژ
وزن مولکولی آب ۱۸/۰۱۵ است. با این وزن مولکولی در شرایط کره زمین (از نظر فشار و دما) آب می‌بایستی به‌حالت گاز باشد.
آمونیاک با وزن مولکولی ۱۷ در ۳۳ درجه سانتیگراد زیر صفر به حالت بخار است. هیدروژن سولفید Hydrogen sulfide (گاز فاضلاب) که وزن مولکولی آن ۳۴ است، در پایین‌تر از ۵۹ درجه سانتیگراد زیر صفر هنوز بخار است.
توجه کنیم که آب تقریباً سه چهارم مساحت زمین را پوشانیده و تأثیر مهمی روی حرارت هوا و شرایط جوی دارد. اگر آب این حالت استثنایی را نداشت تغییرات جوی، شکل بلای آسمانی به‌خود می‌گرفت و حیات در آن پایدار نمی‌ماند.
خواص فیزیکی آب (مقطر)
بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌طعم. آب خواص ویژه‌ای دارد که آن را از دیگر مایعات متمایز کرده‌است. از این خواص ویژه میتوان به ظرفیت گرمایی بالا، افزایش غیرعادی حجم به هنگام انجماد، کشش سطحی بالا، گرانروی بسیار پایین و بالا بودن گرمای نهان تغییر فاز اشاره نمود. دلیل بسیاری از این خاصیت‌ها وجود پیوند هیدروژنی در میان مولکولهای آب است. چگالی آب در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد و فشار ۱ اتمسفر برابر ۰٫۹۹۸ گرم بر سانتیمتر مکعب است. آب در فشار ۱ اتمسفر در دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد می‌جوشد و در دمای صفر درجه سانتیگراد منجمد می‌شود.[۷]
همچنین آب در ۴ درجه سانتی گراد (دقیقاً ۳/۹۸ درجهٔ سانتیگراد) بیشترین چگالی یعنی ۱ گرم بر سانتیمتر مکعب را دارد، که این مسئله از لحاظ علمی بسیار جالب است و یک استثنا به‌شمار می‌آید.
با آن که مولکول آب دارای بار الکتریکی نیست، اما یک «دوقطبی الکتریکی» (Electric Dipole) به‌شمار می‌آید. همین قطبی بودن مولکولهای آب موجب شده تا نیروی جاذبهٔ میان مولکولهای آن، از نیروی جاذبهٔ میان مولکولهای دیگر حلال‌ها بیشتر باشد.
پدیده جذب و دفع آب به رطوبت بستگی ندارد و وابسته به فعالیت آبیaw(واتر اکتیویتی) می‌باشد.
منابع آب در کره زمین
نوشتار اصلی: موجودیت آب در کره زمین
اگر کسی از فضا به زمین نگاه کند، آن را یک سیاره آبی رنگ و پر از آب خواهد دید. حجم کل آبهای موجود در کره زمین، رقمی در حدود ۱٬۳۶۰ میلیون کیلومتر مکعب تخمین زده شده‌است. این حجم با توجه به چرخهٔ آب به‌طور دائم در بین منابع مختلف در حال جابه‌جایی‌است.[۹]
مهمترین منابع آب در کره زمین عبارتند از:[۱۰]
- آبهای زیرزمینی (چاه، چشمه و قنات)
- آبهای جوی (باران و برف)
- آبهای سطحی (رودخانه، دریاچه، دریا و اقیانوس)
همچنین بخشی از آب موجود در کره زمین به‌صورت بخار در اتمسفر و بخش دیگری نیز به‌صورت جامد در یخچال‌های طبیعی وجود دارد.
حجم تقریبی میزان آب ذخیره شده در این منابع به این شرح است:[۹]
- اقیانوس‌ها: حدود ۱٬۳۲۰ میلیون کیلومتر مکعب (۹۷٫۲٪)
- یخچال‌های طبیعی: حدود ۲۵ میلیون کیلومتر مکعب (۱٫۷٪)
- سفره‌های زیرزمینی: ۱۳ میلیون کیلومتر مکعب (۰٫۹٪)
- آبهای شیرین موجود در در دریاها، دریاچه‌ها و رودها: ۲۵۰ هزار کیلومتر مکعب (۰٫۰۲٪)
- بخار آب در هواکره حدود ۱۳ هزار کیلومتر مکعب (۰٫۰۰۱٪)
استفاده از آب
میانگین جهانی توزیع میزان استفادهٔ آب در بخش‌های مختلف در سال ۲۰۰۳ به صورت زیر بود:[۱۱]
بخش کشاورزی به دلیل آبیاری محصولات میزان زیادی آب مورد استفاده قرار می‌دهد. از سال ۱۹۶۰ میانگین جهانی میزان برداشت آب از منابع به منظور آبیاری زمین‌ها ۶۰٪ افزایش یافته‌است و این در حالی‌است که بین ۲۰٪ تا ۳۰٪[۱۲] آن تبخیر یا جاری می‌شود و به هدر می‌رود. میزان برداشت آب در کشورهای در حال توسعه به علت نداشتن ابزار مناسب دوبرابر کشورهای توسعه‌یافته برای هر هکتار است، درحالی که میزان محصولات کشاورزی آنها یک‌سوم می‌باشد. به‌علاوه، در اکثر نقاط خشک و نیمه‌خشک، به علت کمبود بارش‌های جوی، ۹۰٪ آب مورد نیاز برای آبیاری زمین‌ها از آب شیرین تأمین می‌گردد، درحالی که کشورهای توسعه‌یافته این رقم را به ۴۰٪ رسانده‌اند.
توزیع میزان استفادهٔ آب به‌منظور مصارف خانگی نیز در نواحی گوناگون مختلف می‌باشد. به‌طور مثال و طبق آمار منتشر شده توسط برنامه عمران سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶، میانگین میزان آب مصرفی در ایالات متحده حدود ۵۷۵ لیتر و در اروپا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ لیتر در روز برای هر شخص می‌باشد، درحالی که در کشور موزامبیک این رقم حدود ۱۰ لیتر می‌باشد.
کمبود آب
اگرچه حجم کلی آبهای موجود بر روی زمین نسبتاً زیاد می‌نماید اما متجاوز از ۹۷٪ این آب‌ها در دریاها و اقیانوس‌ها متمرکز هستند و حدود ۲٪ نیز به صورت یخ و یخچال‌ها در مناطق قطبی تجمع یافته‌است. از یک درصد آب باقی‌مانده نیز بخش زیادی در اعماق زمین بوده که استخراج آن مشکل و از دسترس انسان به دور است.
به‌علاوه، منابع آب شیرین در سطح زمین به‌طور یک‌نواخت توزیع نشده‌اند. در حال حاضر، ۹ کشور ۶۰٪ کل منابع آب شیرین را به خود اختصاص می‌دهند: کانادا، چین، کلمبیا، پرو، برزیل، روسیه، ایالات متحده آمریکا، اندونزی و هند.
در مقابل حدود ۸۰ کشور با کمبود آب مواجه‌اند که برخی از آنها تقریباً به هیچ منبع آب شیرین قابل توجهی دسترسی ندارند: کویت، بحرین، مالت، امارات متحده عربی، سنگاپور، اردن و لیبی.
با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، توسعهٔ صنایع و افزایش آلودگی منابع آب شیرین، دسترسی به آب کافی و مناسب در برخی از کشورها به یک بحران جدی تبدیل شده‌است.آلودگی آبهای رودخانهٔ تیته در برزیل. در بسیاری از کشورها، علی‌رغم وجود منابع کافی آب شیرین، تأمین آب آشامیدنی سالم با مشکل روبه‌رو است.
طبق آمار برنامه عمران سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶:
- ۱٫۱ میلیارد نفر به آب آشامیدنی دسترسی ندارند.
- ۲٫۶ میلیارد نفر به آب کافی برای بهداشت دسترسی ندارند
- ۷۰۰ میلیون نفر در ۴۳ کشور با مشکل کمبود پیوستهٔ آب مواجه هستند.
- ۱٫۸ میلیون کودک زیر ۵ سال هر سال از ابتلا به اسهال به علت آشامیدن آب ناسالم می‌میرند.
حقایقی دربارهٔ آب آشامیدنی: آب یک سرمایه ملی است. بیست سال قبل مهمترین سرمایه ملی کشورها انرژی بود اما در آینده‌ای نه چندان دور آب را با نفت معاوضه خواهند کرد. برای آنکه این تصور از آینده زیاد دور از ذهن نباشد کافی است که به این نکته توجه کنیم که برای انرژی بجز نفت جایگزین‌هایی نه چندان ارزان‌تر در دسترس است اما جایگزینی برای آب فعلاً وجود ندارد و امروزه تأکید بر صرفه جویی از منابع آبی است. ۷۲ درصد حجم بدن انسان از آب تشکیل شده‌است و این خود نشان دهنده اهمیت آب در زندگی انسان است.
آداب نوشیدن آب در طب ایرانی:بهتر است آب یک‌نفس و سریع نوشیده نشود بلکه کم کم نوشیده شود.
داخل ظرف آب فوت نکنیم و دقت کنیم هوای حاصل از بازدم ما داخل آب نشود.
در حالت خوابیده یا به پهلو افتاده آب نوشیده نشود.
بهترین ظروف برای نوشیدن آب ظروف چینی و سفالی لعابدار است.
آب ناسالم یک معضل جهانی:بسیاری از آلاینده‌ها مانند نیترات، سرب، زنگ آهن و حشره کش‌ها در آب حل شده‌اند و جدا کردن آنها از آب نیازمند فناوری‌های پیچیده و گران‌قیمتی نظیر اسمز معکوس دارد که استفاده از آن در مقیاس‌های بزرگ برای تصفیه حجم بالای آب برای هیچ دولتی مقرون به صرفه نیست چرا که بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که میانگین مصرف آشکار در کشورهای پیشرفته برای هر نفر در روز ۳۰۰ لیتر است. حال آنکه حجم اعظمی از این مقدار جهت استحمام، شستشوی ظروف و البسه، شستشوی دست و صورت، آبیاری باغچه‌های کوجک و … مصرف می‌شود و تنها ۲ لیتر از آن جهت مصرف خوراکی هر نفر استفاده می‌شود؛ لذا امروزه دولت‌ها فقط قادر به تأمین آب بهداشتی و عاری از میکروب از طریق فرایند کلر زنی می‌باشند این در حالی است که معضل آلاینده‌های محلول در آب هنوز به قوت خود باقی است.
آب بیش از دوسوم سطح کره زمین را پوشانده‌است. ۹۷٫۶۳ درصد از آبهای موجود در این سیاره در اقیانوس‌ها و دریاها انباشته شده‌اند، لیکن تنها حدود ۸/۲ درصد از آبهای موجود قابل شرب می‌باشد. مقدار قابل توجهی از کل آبهای سطح کره زمین به‌صورت مناطق قطبی، یخچال‌های طبیعی، رطوبت هوا و خاک می‌باشد که عملاً غیرقابل دسترسی‌است و تنها ۰٫۶۲ درصد از آن در رودخانه‌ها جاری بوده یا به‌صورت دریاچه‌های آب شیرین و منابع زیرزمینی قرار گرفته‌اند و انسان‌ها آب آشامیدنی خود را از این منابع تأمین می‌نمایند.
امروزه این منابع محدود آب شیرین قابل دسترس در معرض انواع آلودگی‌های میکروبی و شیمیائی قرار گرفته، و آلاینده‌های فراوانی از طریق فاضلاب‌های صنعتی و کودهای شیمیائی منابع حیاتی انسان‌ها را به‌طور جدی تهدید می‌نماید.
۱) متأسفانه با توسعه تمدن جدید و صنعتی شدن جوامع، فاضلاب‌های صنعتی، مواد سمی، فلزات سنگین و آلودگی‌های مضر که برای سلامتی موجودات زنده تهدید به‌شمار می‌آید، از قبیل اسیدیته آزاد، مواد قلیائی، گازهای سمی، مواد رادیواکتیو، میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا، چربی و روغن و… را وارد آبهای شیرین قابل دسترس می‌نمایند.
۲) مواد شوینده که در عصر ما بسیار توسعه یافته و حجم وسیعی را تشکیل می‌دهد، هر روز و هر ساعت از طریق چاه‌های فاضلاب وارد آبهای زیرزمینی گردیده و مولکولهای کربن‌دار حلقوی (هیدروکربورها) موجود در آنها که به آسانی قابل استحاله و تغییر نیستند، را وارد آبهای زیرزمینی می‌گردانند و آلودگی شیمیائی ایجاد می‌نمایند. متأسفانه با تمام تلاشی که به عمل آمده در حال حاضر فقط ۲۵ درصد از پاک‌کننده‌ها (دترجنت‌ها) در شرایط معمولی تجزیه می‌گردند (جزء انواع تجزیه شونده می‌باشند) و ۷۵ درصد آنها استحاله نمی‌گردد و مولکولهای حلقوی کربن‌دار آنها شکسته نمی‌شوند.
۳) تصفیه‌خانه‌های آب شرب جهت مبارزه با آلودگی‌ها با اضافه کردن مقداری کلر که ارزان‌ترین و قابل دسترس‌ترین آنتی‌اکسیدان است، میکروب‌ها و ویروس‌ها را در شرایطی خاص (نه به‌طور کامل) از بین می‌برند. هنگامی که کلر به عنوان گندزدائی‌کننده در تصفیه آب به کار می‌رود، در اثر ترکیب کلر با مواد آلی مثل اسید هیومیک تولید تری‌هالومتان‌ها یا هالوفرم‌ها را می‌نماید، تری‌هالومتان‌های اصلی عبارتند از: کلروفرم، برمودی کلرومتان، دی‌برموکلرومتان و برموفرم.
شواهدی در دست است که این ترکیبات خاصیت سرطان‌زا دارند، که برای سلامتی انسان‌ها جداً زیان‌بخش تشخیص داده شده‌اند. در شکل تصفیه آب به‌صورت رایج این‌گونه مواد همچنان در آب باقی می‌مانند و کلر اضافی باقی‌مانده نیز اثر زیان‌آور خود را بر سلامتی انسان‌ها وارد می‌سازد. در هر حال تصفیه‌های اولیه تأثیر زیادی در رابطه با مقابله با آلودگی شیمیائی و عناصر محلول در آب نمی‌توانند انجام دهند. فلزات مضر و نمک‌های زیان‌آور همچنان از طریق آب آشامیدنی وارد بدن انسان‌ها می‌گردند و اثرات تخریبی خود را به‌جای خواهند گذاشت.
۴) آب حاوی محلول نمکها و فلزات زیان‌آور، که میزان آن با: رسانایی الکتریکی و مجموع جامدات محلول، مشخص می‌گردد، متابولیسم سلولی و سوخت و ساز سلول‌های بدن انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و دررسیدن غذا و اکسیژن کافی به نسوج و بافت‌های بدن اختلال ایجاد می‌نماید. این اختلال به‌صورت خستگی مفرط، ناراحتی‌های پوستی، ضعف در عضلات بدن، سردرد و… ظاهر می‌گردد. مواد زائد آب در سیستم گردش خون به‌صورت رسوباتی در جداره رگ‌ها باقی می‌مانند و موجب تصلب شرائین، فشار خون، کاهش کارایی کلیه‌ها و کاهش ترشحات مفید غدد بدن و نهایتاً سکته‌های قلبی، مغزی و سایر عوارض خطرناک می‌گردند.
۵) میزان آب موجود در بدن انسان ۶۶ درصد تا ۸۵ درصد است که مقدار آن در خون ۷۹ درصد می‌باشد. آب سالم و بهداشتی آبی‌است که قادر به انجام مأموریت‌های ضروری برای حیات پرنشاط و سالم باشد. سوخت و ساز سلولی عمدتاً توسط آب صورت می‌پذیرد و آب به‌طور دائم سلول‌ها و بافت‌ها را با حمل مواد غذائی تغذیه کرده و سپس مواد زائد آنها را به خارج از بدن حمل می‌کند، که در صورت اشباع بودن مولکولهای آب از عناصر زائد این توانائی کاهش می‌یابد و عوارض آن به‌صورت‌های گوناگون در زندگی ما ظاهر می‌گردد.
۶) توجه به امر بهداشت آب آشامیدنی و مضرات ناشی از آلودگی‌های مختلف آب در سال ۷۸ توجه همراهان گروه تصفیه آب را به خود جلب نمود. آنان جهت پرهیز دادن از امراض و ناراحتی‌های ناشی از این آلودگی‌ها، و توسعه آگاهی عمومی نسبت به آنها تلاش‌های خود را آغاز کردند. استفاده گسترده از سیستم‌های تصفیه اسمز معکوس از نتایج این فعالیت‌هاست. اسمز معکوس سیستمی‌است که با بهره‌گیری از قانون اسمز در طبیعت میتواند آبهای آلوده و ناسالم را با عبور دادن از فیلتری مخصوص به نام غشاء به آب سالم بهداشتی تبدیل نماید، که نزدیک به مختصات استاندارد سازمان بهداشت جهانی می‌باشد. این سیستم مولکولهای آب را غربال کرده و مولکولهای اشباع نشده و سالم را از مولکولهای اشباع شده جدا می‌نماید. انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها که در اندازه‌های فیزیکی ۰/۳ تا ۳ میکرون مشخص می‌گردد و همچنین انواع فلزات سنگین و نمک‌های زیان‌آور را به‌صورت پساب خارج می‌نماید و تنها به آب سالم و بهداشتی اجازه عبور و خروج از سامانه را می‌دهد که قابل شرب و اطمینان‌آور است.
آب در مذهب
آب از دیرباز به سبب حیاتی بودن مقدس شمرده می‌شود. آب از یک سو نماد زندگی و از سوی دیگر نماد پالایش و طهارت می‌باشد. بر اساس باورهای اسلامی آب مایع پاک‌کننده است.[نیازمند منبع] البته پاکی تنها به تمیزی اشاره نمی‌کند و مفهومی گسترده‌تر را فرا می‌گیرد. بر اساس دستور اسلام، هر مسلمان در روز باید ۳ تا ۵ بار با آب وضو بگیرد و استفاده ی بهینه از اب یک وظیفه است همچنین اسراف (هدر دادن) اب گناه به شمار می اید. همچنین در موارد بسیاری مسلمانان باید بدن خود را به‌طور کامل با آب شست‌وشو دهند که به آن غسل می‌گویند.
برخی باورهای دینی برای این عنصر مادی به خاطر پالایندگی جسم مرتبه پالایندگی روح نیز قائل شده‌اند. در بیان اسطوره ایزیس از ایزدان مصری آمده‌است که پیکر مرده ایزیس در آبهای نیل شناور بود و به زندگی برگشت به این خاطر که در آبهای نیل غسل داده شد.[نیازمند منبع] ایزدبانوی ماه، در اساطیر قبایل مائوری نیوزیلند، به نام مارما پس از اینکه به‌طور کامل از بین می‌رود، هرگاه در آبهای زندگانی خود را شست‌وشو می‌دهد دوباره شکوه گذشته خود را بازمی‌یابد.
نام وایورا، ایزدبانوی تندرستی در جزایر پلی‌نزی مرکزی، به معنای «آب زندگانی» است.
جستارهای وابسته
++++
++++
توجه : اکثر مطالب مخصوصاً بخش بهداشت و سلامت این سایت از منابع خارجی تهیه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از اینرو توصیه تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به متخصص مربوطه یا پزشک جهت تشخیص و درمان دانست . توصیه این است که کاربران برای تشخیص، تسکین و درمان مشکلات حوزه پزشکی و سلامتی ابتدا با پزشک مشورت کنند و در صورت تایید پزشک، از موارد ذکر شده در مقالات استفاده کنند. در غیر این صورت تمامی مسئولیت‌ها برعهده شخص کاربر خواهد بود. درنهایت شرکت پاک گلشن و وب‌سایت http://www.best100plus.net و کلیه سایت های این شرکت مسئولیت هرگونه استفاده از مطالب موجود در این وب سایت یا هر اقدامی که با تکیه بر مطالب این سایت صورت گرفته شده است را از خود سلب می‌کند. اطلاعات بیشتر
++++